Douane in Philippine
Jaarboek 2011
Grenzen vervagen, we merken er bijna niets meer van als we met de auto op vakantie gaan en daarbij de landsgrenzen binnen Europa overschrijden. Ook Philippine is nog steeds een grensdorp gelegen aan de open intra-grens met België. Dat er aan de
Posthoornstraat een douanekantoor was met een heuse slagboom zijn velen waarschijnlijk al een beetje vergeten. Op 1 oktober 1988 sloot dit kantoor, samen met dat van Koewacht, Clinge en Nieuw-Namen definitief haar deuren. Na de oprichting van de Benelux in 1970 stonden de veranderingen in het internationale handelsverkeer niet meer stil. Het aantal lidstaten van de E.E.G. groeide gestaag van 6 landen in de jaren zeventig tot 27 landen in 2011 en het eind is nog niet in zicht. Het streven naar vrij verkeer van personen, diensten, geld en goederen is vandaag de dag (ondanks de voor- en nadelen) werkelijkheid geworden. De laatste douaneambtenaar die als hulpontvanger een volledige dagtaak had op het douanekantoor te Philippine was dhr. Leo Wieme.
Geboren en getogen in Aardenburg trad hij na de tweede wereldoorlog in dienst bij de douane. Na een beginperiode als aspirant douanebeambte in Sluis en Eede werd hij gedetacheerd in Philippine bij de velddienst. Een onderdeel binnen de dienst dat in de jaren na de oorlog tot en met de jaren zestig zeer afwisselend en spannend werk bood. Er viel van alles te smokkelen, van boter tot vee en van tabak en sigaretten tot distillaat, kleding en levensmiddelen aan toe, werk genoeg dus voor de douaniers. De strijd om de smokkelaars af te stoppen werd steeds grimmiger door o.a. inzet van gepantserde smokkelbakken, rookpotten en kraaienpoten. Op het laatst was het zo erg dat er met scherp geschoten werd en waarbij zelfs dodelijke slachtoffers te betreuren vielen. Zaken die nu zo onwerkelijk lijken dat we er onze wenkbrauwen voor fronsen, in de trant van waar hebben we het over?
Deze foto dateert uit de jaren vijftig.
De rechter ambtenaar van die twee met pet is de toenmalige ontvanger Ban Rammeloo, die als enige een kantoorfunctie had.
Alle andere ambtenaren deden velddienst en moesten de binnengrens met België bewaken.
Na verloop van tijd vroeg de toenmalige inspecteur aan dhr. Wieme of hij hulpontvanger in Philippine wilde worden. De toenmalige ontvanger dhr. B. Rammeloo ging namelijk met pensioen. Een voor Leo moeilijke beslissing, het werk in de velddienst ging hem goed af en de collegialiteit was groot. Zijn echtgenote Rosalie Wieme de Wit gaf de doorslag, vanwege de ruime dienstwoning bij het kantoor aan de Posthoornstraat nr. 10. Het jonge gezin telde immers vier dochters, (later gevolgd door nog drie zonen). Zodoende vond het gezin haar intrek op 01 mei 1956 in de dienstwoning. Na een korte gewenningsperiode had Leo het toch goed naar zijn zin als ontvanger in Philippine. De vrije doorgang werd in de jaren zestig nog versperd met een slagboom die met de hand bediend moest worden. Na elke passage van een auto, vrachtwagen, tractor of zelfs paard en wagen moest de slagboom weer naar beneden gedraaid worden. Aan iedereen die de grens wilde passeren werd gevraagd of hij of zij wat aan te geven had, een inspectie van de kofferbak van de auto was hierbij routine. Op deze manier leerde Leo veel mensen kennen en wie om een sociaal praatje verlegen zat kon altijd bij hem terecht. Het kantoor was open vanaf ’s morgens 08.00 uur tot 12.00 uur en van 14.00 uur tot 21.00 uur. Ook voor het verenigingsleven in Philippine zetten de douaniers zich met veel inzet in. Zo stonden de douaniers aan de wieg van de oprichting van toneelvereniging Esmoreit en waren er diversen actief als voetballer bij voetbalvereniging Philippine. Vele gezellige jaren volgden aan de grens bij Philippine.
Deze foto dateert vermoedelijk uit 1962 of 1963. V.l.n.r.: Leo Wieme, Toontje Hendriks,
Laurent Verschelden,….onbekend…, Lou Davidse, Joop Luijten.
Het kleine ventje is Johan Wieme.
Dagelijks passeerden een aantal vrachtauto’s met verse mosselen uit Yerseke naar bestemmingen in België. Ook de Boekhoutse vissers kwamen aangifte doen van de door hun gevangen garnalen en vis. Ook grensboeren met land of weidegrond aan beide zijden van de grens maakten gebruik van het kantoor in Philippine voor het doen van oogstaangiften of grensbeweiding van koeien of schapen. Dit ging allemaal zo door tot dat in 1970 de Benelux werd opgericht. Dit had tot gevolg dat het vrije verkeer tussen België, Nederland en Luxemburg op gang kwam, de slagbomen versperden niet langer de grensovergangen. Langs de hele landsgrens met België waren nog wel douaniers van de surveillancedienst 24 uur per dag actief. Verscholen in het veld hielden zij het verkeer in de gaten en kwamen in actie wanneer zij de zaak niet helemaal vertrouwden. Voor dhr. Wieme had deze verandering ook gevolgen, vanaf die tijd moest hij dienst verrichten in Terneuzen en Sas van Gent. De kleine douanekantoren zoals Philippine, Veldzigt, Koewacht, Clinge en Nieuw-Namen bleven nog beperkt open voor het doen van BTW aangiften en reizigersbagage.
In het voorjaar van 1976 deden verrassend genoeg ook de Belgische douaniers hun intrede in kantoor Philippine / Boekhoute. Het café aan de markt in Boekhoute waar de Belgische douane kantoor hield sloot de deur voor de douaniers. In Philippine waren zij van harte welkom. Voor passanten van de grens aan de Posthoornstraat was het toch even wennen aan de nieuwe situatie. De Belgische douaniers waren zeer fanatiek en controleerden menige kofferbak van passerende automobilisten.
De ontwikkelingen binnen Europa gingen gestaag verder. Zo werd in 1986 het akkoord van Schengen ondertekend door de toenmalige lidstaten. Dit akkoord hield in dat de controles aan de intra-grenzen binnen Europa kwamen te vervallen op 01-01-1993. Ter voorbereiding op het verenigd Europa zonder grenzen werden de kleine B-kantoren al op 01-10-1988 gesloten. Hierdoor viel ook het doek voor het douanekantoor in Philippine. De enig overgebleven markering bij het passeren van de grens richting Boekhoute is grenspaal nr. 319 ter hoogte van de Posthoorn. Verder resten nog een aantal foto’s uit het verleden en de nodige smokkelverhalen, die zeker verloren zullen gaan als niemand ze opschrijft.
Deze replica van het rijkswapen is een geschenk aan de medewerkers van de douane
als blijvende herinnering aan de “oude” douane-organisatie.